Baş dönmesi ya da daha yaygın kullanılan adıyla vertigo, iç kulak, beyin ya da duyusal sinir yolu ile alakalı bir sorunun varlığının işaret eder. Hastalarda sersemlik hissi, baş dönmesi ve dengesizlik gibi çeşitli şikayetlere neden olan bu rahatsızlıklar, göz kararması gibi sıkıntılara da yol açabilir. Vertigonun nasıl tedavi edildiğini, hangi durumlarda doktora başvurulması gerektiğini ve merak edilen diğer tüm soruları da yanıtlayacağız. Ancak öncesinde nasıl tanı konduğunu ele alalım.
Yazı İçeriği
Vertigo (Baş Dönmesi) – Dengesizlik Tanısı Nasıl Konur?
Hastalar baş dönmesi şikayeti ile doktora başvurduğunda ilk olarak hastanın öyküsünün alınması gerekir. Aynı zamanda vertigo tanısı konmadan baş dönmesi ve diğer şikayetlerin altında yatan unsurların araştırılması da önemlidir. Bu noktada devreye çeşitli testler girer. Uygulanan testlerden bazıları şöyledir:
- Doppler ultrason
- BT anjiyografi
- MR
- Dix-Hallpike Manevrası Testi
- Head Impulse Testi
- Romberg Testi
- Fukuda-Unterberger Testi
- Elektronistagmografi (ENG) veya Videonistagmografi (VNG)
Bu testlerin sonuçları ve hastanın durumu bir arada değerlendirilerek bir tanı konabilir. Ardından tedavi aşamasına geçilir ancak doktorun gerek duyması durumunda yukarıda sıraladığımız testlerden daha farklı tetkiklerin de yapılması gerekebilir.
Vertigo (Baş Dönmesi) – Dengesizlik Nasıl Tedavi Edilir?
Öncelikle baş dönmesi sorununa neden olan, altta yatan hastalığı tespit etmek gerekir. Şayet orta kulak enfeksiyonu kaynaklı olarak vertigo problemi yaşanıyorsa tedavinin ilaç kullanımı şeklinde olduğunu söyleyebiliriz. Antibiyotik ilaç kullanımı ile tedavi gerçekleştirilir. Ancak iyileşmeyen bir enfeksiyon durumunda cerrahi müdahale gerekebilir.
Menier hastalığından kaynaklı olması durumunda ise tuzsuz diyet, idrar söktürücü ilaç kullanımı gibi tedavi seçenekleri uygulanır. Baş dönmesinin Benign paroksizmal pozisyonel vertigoda (BPPV) kaynaklı olması durumunda bir tedaviye gerek duyulmaz çünkü hastalık bir süre sonrasında kendiliğinden düzelir. Bu düzelme sürecinde hastalar bol sıvı almalı, ani baş hareketlerinden kaçınmalıdır. Sonuç olarak tedavi prosedürleri oldukça değişkendir ve altta yatan hastalığa bağlı olarak tedavi uygulanır.
Dengesizlik Neden Olur?
Hastalarda dengesizlik sorunu tek bir nedenden kaynaklanmayabilir. Merkezi sinir sistemi ya da iç kulak hastalıkları gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak denge kaybı, baş dönmesi gibi problemler yaşanabiliyor. En sık görülen vertigo tipinin benign paroksizmal pozisyonel vertigo (BPPV) olduğunu söyleyebiliriz. Bu rahatsızlıkta baş hareketini takiben 15 saniye ay da birkaç dakika baş dönmesi olabiliyor. Bu rahatsızlığın çoğunlukla ilerleyen yaşlarda görüldüğü bilgisini de ekleyelim.
Solunum yolu hastalıkları ya da baş bölgesine kan akışının azalması da dengesizlik nedenleri arasındadır. Aynı zamanda baş dönmesiyle dengesizliğe neden olabilen vertigo, labirentit ve vestibüler nörit olarak adlandırılan iç kulak iltihaplanmasından da kaynaklanabiliyor. Bu sorunun nedeni genellikle virüslerdir ve baş dönmesiyle birlikte işitme kaybı gibi daha farklı sorunlara da neden olabilir. Meniere hastalığından kaynaklı olarak da dengesizliğin yaşanabileceğini ekleyelim.
Dengesizlikle Baş Dönmesi (Vertigo) Arasındaki Fark Nedir?
Vertigo ya da baş dönmesi olarak adlandırılan durum, kişinin etrafında dairesel bir hareketi hissetmesi durumudur. Ancak dengesizlik vücudun denge kurmakta zorlanması, uzuvlarında ya da bedende beceri kaybının olması olarak tabir edilebilir. Baş dönmesi durumunda kişi etrafındaki tüm eşyaların ve hatta duvarların döndüğü hissini yaşar.
Dengesizlik Hissinin Beyinden Kaynaklandığı Nasıl Anlaşılır?
Çoğunlukla vertigo durumunda kişi etrafının döndüğü hissine kapılır ve bu duruma mide bulantısı, kusma, anormal göz hareketleri de eşlik edebilir. Hastaların bazıları bu esnada terleme durumu da yaşayabilir. Tüm bunlarla birlikte duyma kaybı ya da kulakta çınlama gibi sorunlar da yaşanabiliyor. Görme ile alakalı sorunlar, yürümekte zorlanma ya da bilinç değişiklikleri gibi problemlerin de yaşanabildiğini ekleyelim. Vertigoya ne gibi sıkıntıların eşlik ettiği, dengesizlik hissinin beyinden kaynaklanıp kaynaklanmadığının anlaşılmasında son derece önemli olan verilerdir.
Dengesizlik Hissinin İç Kulaktan Kaynaklandığı Nasıl Anlaşılır?
İç kulağın işitme konusunda bir görev almadığını, vücut için jiroskop görevi gören hassas sinir hücreleri ile kaplı olduğunu belirtmekle başlayalım. Birbirine dik açılar ile yerleştirilmiş yarım daire şeklindeki kanallardan oluşan iç kulakta tüm bunlar vestibüler sistemi oluşturur. Bu sistem de vücuttaki görme ve propriyosepsiyon reseptörleriyle beraber vücudun konumuyla alakalı olarak beyne anlık geri bildirimler gönderir. Şayet bu bildirimlerde bir zorunluk varsa baş dönmesi ya da yaygın kullanılan adıyla vertigo meydana gelir. Yapılan bazı testler ve incelemeler ile vertigonun iç kulaktan kaynaklanabildiği anlaşılır. Ancak doktora başvurulduğunda diğer hastalık ihtimallerinin elenmesi de gerekir ve bunun için bir dizi tetkik yapılması gerektiği de unutulmamalıdır.
İlgini çekebilir –> Yüz felci
Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
Elbette baş dönmesi problemi yaşanıyorsa hiç vakit kaybedilmeden doktora başvurulması, erken tanı anlamında son derece önemlidir. Vertigonun bir hastalık değil semptom olduğunu da eklemek gerekir. Çok sayıda farklı rahatsızlığa bağlı olarak bu semptom ortaya çıkabiliyor. Hastalıklar arasında ise derhal müdahale edilmesi gereken, erken tanının büyük önem taşıdığı rahatsızlıklar da bulunuyor.
Özellikle baş dönmesi durumuna aşağıdaki şikayetler de eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden doktora başvurulmasını öneririz.
- Çift görme gibi çeşitli görme sorunları
- Konuşmakta güçlük çekme
- Baş ağrısı
- Bilinç kaybı
- Denge kaybı
- Kol ve bacak gibi uzuvlarda güçsüzlük hissetme
Psikolojik Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Çok üzücü bir olayın yaşanması, travmalar gibi nedenlerle psikolojik olarak dengesizlik ve baş dönmesinin yaşanabildiği biliniyor. Yoğun stres altında olan kişilerde de bu durumun yaşanabileceğini eklemek gerekir. Belirtiler ise fizyolojik vertigoyla benzerlik gösterebilir. Baş dönmesi hissine mide bulantısı gibi daha farklı şikayetler de eklenebiliyor.
Okumanda fayda var –> Ani işitme kaybı
Strese Bağlı Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Strese bağlı baş dönmesi toplumda yaygın görülür. Stresin pek çok rahatsızlığı tetikleyen bir unsur olması, vertigo sorununa da zemin hazırlıyor olduğu artık biliniyor. Bu nedenle yoğun stres altında olan kişiler şayet stresten uzak kalamıyorsa, stresi yönetme yöntemlerini öğrenmelidir. Aksi halde psikolojik kaynaklı olarak bu sorun kişinin yaşam kalitesinde düşmeye neden olabilir.
Biyolojik bir neden yoksa vertigonun nedeni sadece stres ise stresten uzak kalınması durumunda bu problem de kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak yeniden yoğun strese maruz kalınması durumunda baş dönmesi atakları yaşanabilir.
Vertigo Atağında Ne Yapılmalıdır?
Hastalar aniden hissedilen baş dönmesi durumunda çevrede yön bulmakta zorlanırlar. Nedeni ise gözler ile denge hissi arasındaki bağlantının bir süreliğine devre dışı kalması olarak açıklanabilir. Saniyeler süren baş dönmesi durumunda istenmeyen denge kayıplarını önlemek gerekir. Bunun için de hastanın hemen güvenli bir alana çekilerek oturması gereklidir. Eğer şiddetli bir şekilde baş dönmesi hissediliyorsa uzanmak da hastaların düşmesini, yaralanmasını önlemeye yönelik olarak tercih edilebilecek bir seçenektir.
Vertigonun başlaması durumunda hastaların hareketsiz kalmasının da önem taşıdığını vurgulamak gerekir. Saniyeler içerisinde baş dönmesi duracaktır ve yeniden vücudun dengesi sağlanabilecektir. Bu zaman zarfında kişinin gözlerini kapatması da önerilir. Böylelikle derin uyku ve görsel uyarılar azalır. Haliyle beynin yeniden dengeyi yakalaması da kolaylaşır.
Ani hareketlerden kaçınılması, gün içerisinde yeterli miktarda su tüketilmesi de önem taşıyan hususlar arasında bulunuyor. Özellikle ani baş hareketlerinden kaçınmakta fayda olacaktır. Vertigoyla alakalı sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.
Merak edenler için –> Kulak çınlaması