Kulak kemik ameliyatı ya da tıptaki adıyla mastoidektomi, mastoid hücrelerin uzaklaştırılması amasıyla gerçekleştirilen bir operasyondur. Mastoid hücreler; kafatası içinde, kulak arkasında bulunur ve içi hava ile dolu olan boşluklara verilen addır. Çoğunlukla ameliyatın bu hücrelere iltihap yayılması nedeniyle gerçekleştirildiğini ve kulak kemik ameliyatı ile iltihabın temizlendiğini söyleyebiliriz.
Kolesteatom yani dış kulaktan orta kulağa doğru büyüme eğilimi gösteren dermoid sinüs, söz konusu operasyonun yapılmasının en yaygın nedenidir. Çünkü bu durum zamanla işitme problemlerine sebebiyet verir. Uzun yıllar içerisinde oldukça yavaş bir büyüme eğilimi gösterdiğinden çevresinde bulunan kemikli yapılar da önemli hasarlar alabilir. Dolayısıyla kemiğin aşınması da söz konusu olur. Bu durumu ortadan kaldırmak için cerrahi girişime gereksinim duyulur.
Ameliyatın nasıl yapıldığına, hangi durumlarda gerekli olduğuna ve iyileşme sürecine de değineceğiz. Öncesinde mastoidektomi neden yapılır sorusuna yanıt verelim.
Yazı İçeriği
Kulak Kemik Ameliyatı (Mastoidektomi) Neden Yapılır?
Kronik orta kulak enfeksiyonu sanıldığı kadar basit bir rahatsızlık değildir. Bu enfeksiyon zamanla mastoid kemiğe yayılır ve ciddi sorunları da beraberinde getirir. Kulağın arka kısmında yer alan mastoid kemikte kızarıklık, ağrı, şişme gibi sıkıntılar da ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda öncelikle antibiyotik ilaç kullanımı ile tedavi seçeneği değerlendirilir. Tedavinin başarılı olmaması durumunda ise devreye kulak kemik ameliyatı girer. Erken dönemde teşhis konmamış olması durumunda da kısa zamanda ameliyatın yapılması gerekir.
Kulak zarından orta kulağa doğru ilerleyen ve bir kist gibi büyüyen ölü deri hücreleri, söz konusu enfeksiyonun temel nedenidir. Bu enfeksiyon temizlenmezse vücudun işitme ve denge mekanizmalarında çeşitli problemler ortaya çıkar. Hatta yüz felci ve beyin iltihaplanması gibi riskler de doğacaktır.
Kulak Kemik (Mastoidektomi) Ameliyatı Çeşitleri Nelerdir?
Mastoidektomi yani kulak kemik ameliyatı kolesteatomun boyutuna göre farklı şekillerde yapılabilir. Günümüzde en sık uygulanan varyasyonlara şu örnekleri verebiliriz:
Basit Mastoidektomi
Bu teknikte sadece probleme neden olan hava hücreleri vücuttan tahliye edilir.
Radikal Mastoidektomi
Daha sık uygulanan bir kulak kemik ameliyatı varyasyonudur ve operasyonda mastoid hücreler ile beraber kulak zarı ile orta kulağın pek çok yapısı çıkarılır.
Modifiye Radikal Mastoidektomi
Bu teknikte orta kulak yapılarının bazı parçaları ile mastiod hücrelerdeki enfekte hücrelerin eksizyonu gerçekleştirilir.
Kanal Duvarının Altında Mastoidektomi
Kanalın alt ve üst duvarları kesi yolu ile çıkarılır ancak kulak zarı yerinde kalır. Operasyonda meatusun büyütülmesi de sağlanır.
Kanal Duvarının Üstünde Mastoidektomi
Bu yaklaşımda ise kanalın hem at hem de üst duvarı yerinde bırakılır.
Kortikal Mastoidektomi
Mastoid hücrelerin çıkarılması sağlanır ancak orta kulağın bu operasyondan etkilenmesi engellenir.
Kulak Kemik (Mastoidektomi) Ameliyatında Ne Gibi Tetkikler İstenir?
Özellikle hastada kulak enfeksiyonu belirtileri tespit edildiyse, enfeksiyonun mastoid kemiğe ve kafatasına yayılıp yayılmadığına mutlaka bakılmalıdır. Bunun için de kulak kemik ameliyatı öncesinde bazı tetkiklerin yapılması gerekir. Doktorunuz tarafından istenebilecek tetkiklere şu örnekleri verebiliriz:
- Tam kan sayımı
- Odyometri
- Kulak ve başı kapsayan bilgisayarlı tomografi
- Kulak ve baş için MR
- Kafatası röntgeni
Tetkikler neticesinde enfeksiyonun mastoid kemiğe yayıldığı tespit edilirse, omurgada enfeksiyon olup olmadığı da incelenmelidir. Bunun için doktorunuz ilave olarak lomber ponksiyon ve spinal musluk taraması tetkiklerini de isteyebilir. Ayrıca hastada başka rahatsızlıklar varsa, ameliyat için uygun bir aday olup olmadığının belirlenmesi için daha farklı tetkiklerin de istenmesi söz konusu olabilir.
Kulak Kemik (Mastoidektomi) Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Öncelikle kulak kemik ameliyatı aşamasına geçilmeden mutlaka kapsamlı bir muayene işleminin yapılması gerekir. Aynı zamanda hastadan bazı tetkikler istenir ve hasta öyküsü alınır. Hastalar bu aşamada mevcut diğer rahatsızlıkları ve varsa kullandıkları ilaçlar hakkında doktoruna bilgi vermelidir. Tetkik sonuçları ve muayene bulguları bir arada değerlendirilir. Ameliyatta nasıl bir müdahale yapılacağı belirlenir ve uygun teknik seçilir.
Genel anestezi altında gerçekleştirilen kulak kemik ameliyatı kapsamında kulağın üst ya da arka kısmından kesi uygulanır. Şayet tümör nedeniyle operasyon gerçekleştiriliyorsa işitsel kanaldan endoskop yardımı ile de ameliyatın gerçekleştirilmesi sağlanabilir. Ancak bu yöntemin her hasta için uygun bir teknik olmadığını da eklemeliyiz.
Kesi ile istenen bölgeye erişildikten sonra gerekli müdahaleler yapılır ve çıkarılması hedeflenen dokular, hücreler, yapılar vücuttan tahliye edilir. İyileşme döneminde salgıların toplanması için bu bölgeye bir paket yerleştirilmesi de söz konusu olabilir. Bu paket 3 hafta kadar kalır ve salgıları toplar. Kimi zaman bunun yerine emici medikal ped kullanımı da söz konusu olabilir. Gerekli müdahale yapıldıktan sonra kesi uygulanan bölge dikiş atılarak kapatılır. Dikişler yaklaşık 7-10 gün sonrasında alınır. Bölgeye bandaj uygulanır ve bandajın en az 24 saat kalması gerekir.
Kulak Kemik (Mastoidektomi) Ameliyatı Sonrası İyileşme
Uygulanan kulak kemik ameliyatı sonrasında ağrı şikayeti oldukça yaygındır. Ağrı problemi 2 hafta kadar sürebilir ve bu nedenle doktorunuzun önerdiği ağrı kesici ilacı, önerilen dozajda kullanabilirsiniz. Yaklaşık 3 hafta boyunca pansuman kulakta kalır ve bu süre zarfında çok hafif, lekelenme şeklinde bir kanama olması normaldir. Operasyon sonrasında kulak bölgesinin kesinlikle kuru tutulması ve bu bölgeye darbe almamaya özen gösterilmesi gerekir.
Hastalar 10 gün boyunca vücudu zorlayan hareketlerden kaçınmalı ve ağız egzersizler yapmamalıdır. İlk birkaç gün boyunca yumuşak, ılık ve lifli gıdaların tüketilmesi gerekir. Doktorunuz ameliyatın ardından dikkat etmeniz gerekenler konusunda sizi bilgilendirecektir. İyileşme süresi hastadan hastaya değişebilir ancak genellikle 6 – 8 hafta olduğunu söyleyebiliriz.
İlginizi çekebilir –> Kulak zarı ameliyatı
Kulak Kemik (Mastoidektomi) Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Hangi teknikle ameliyatın gerçekleştirildiğine bağlı olarak kulak kemik ameliyatı süresi değişebilir. Çoğunlukla ameliyatın 1 saat ile 4 saat arasında değişen bir sürede tamamlandığını söyleyebiliriz. Aynı cerrahi girişim sürecinde ilave işlemlerin de yapılması gerektiğinde ameliyat süresi uzayabilir.
Radikal (Mastoidektomi) Ameliyatının Riskleri
Tüm ameliyatlarda olduğu gibi kulak kemik ameliyatı da çeşitli komplikasyon riskleri içerir. Bu riskler arasında en önemli olanları şu şekildedir:
Tat Bozukluğu
Yaygın yaşanan bir komplikasyon olduğunu belirtmeliyiz. Nedeni ise tat sinirinin kulak zarına son derece yakın bir yerde olmasıdır. Anormal tat durumu ameliyat edilen bölgede meydana gelir ve kimi zaman geçici olabildiği gibi bazı hastalarda kalıcı da olabilir.
Yüz Sinirlerinde Zayıflama
Fasiyal sinir disfonksiyonu da riskler arasında yer alıyor ancak ender yaşanan bir komplikasyondur. Bu komplikasyon da kalıcı olabildiği gibi geçici de olabilir.
Alerjik Reaksiyon
Operasyonda kullanılan ilaca karşı kulak yastıklarında alerjik reaksiyon meydana gelebilir ve kaşıntı, şişlik şikayetleri meydana gelebilir.
İşitme Kaybı
Nadir görülen bir komplikasyon olmakla birlikte işitme kaybının kalıcı hale gelmesidir.
Baş Dönmesi
Çoğu zaman geçici olarak yaşanan bir komplikasyondur. Denge organı ameliyatta hasar görürse kalıcı olabilir.
Radikal (Mastoidektomi) Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?
Radikal kulak kemik ameliyatı genellikle aşağıdaki durumlarda uygulanan bir cerrahi girişimdir:
- Kronik otitis media durumu
- Orta kulaktaki kemikçik yapılarında ve civarındaki duvarlarda hasar oluşması
- Kolestetatom yapının daha önce gerçekleştirilen ameliyatlarda çıkarılamamış olması
- Orta kulakta tümör olması veya glomus tümörünün mevcut olması
Sıraladığımız durumlar dışında spesifik bazı nedenlerle de bu girişime ihtiyaç duyulabilir. Mastoidektomi operasyonu hakkında merak ettiğiniz soruları altta bulunan yorum bölümüne yazabilirsiniz.
Bilginiz olsun –> Kulak tüpü ameliyatı
